İNFERTİLİTE VE BESLENME-TAKVİYELER
İnfertilite oranı son yıllarda oldukça artmaktadır. Bunun birçok nedeni bulunmaktadır. Sedanter yaşam, stres, beslenme, toksin yükü gibi nedenler sırasıyla gitmektedir. Bu yazımda bu konuları ele alacağız…
İNFERTİLİTENİN BİRÇOK NEDENİ VE RİSK FAKTÖRÜ VARDIR
Bunlar;
1-YAŞ
2-GENETİK
3-DÜŞÜK BEDEN KÜTLE İNDEKSİ – ANOREKSİYA
4-İNSÜLİN DİRENCİ
5-SİGARA
6-ALKOL
7-SEDANTER YAŞAM
8-ANATOMİK BOZUKLUKLAR
9-ENDOKRİN BOZUKLUKLAR
10-KRONİK TOKSİSİTE (Özellikle endokrin bozucular, ağır metaller)
11-YOĞUN KARDİYO EGZERSİZLERİ (Sporsuz yaşam etkili olduğu gibi aşırı spor ve vücudu strese sokan etkinlikler de önemlidir, sıklıkla atletlerde görülür)
İnfertilite nedeniyle birçok yolu denemiş ve IVF (In Vitro Fertilizasyon) yöntemleri denemiş ama buna rağmen gebe kalamamış birçok takip ettiğim hasta oldu. Bu hastalarda temel yaklaşım hayat tarzlarını ve toksik yüklerini temizlemek olmalıdır. Bu şekilde yaklaşıldığında kadınların çoğu doğal yollarla bile kalma şansları oldukça artmaktadır ve hatta organik bebekler diye nitelendirdiğim birçok bebekleri oldu hastalarımın, hiçbir müdahaleye gerek kalmadan hem de.
Peki infertilite için nasıl beslenmeliyiz? Gelin öncelikle başlıca çalışmalara göz atalım…
University Of Adelaides Robinson Research İnstitute’de 2018’te yapılan bir çalışmada meyve az yiyen kişilerin ve yüksek oranda işlenmiş fast-food tüketen kişilerin gebe kalma olasılıklarının düştüğü belirtilmiş.
Bu çalışmada dünyanın birçok yerinden 5598 kadın ele alınmış (daha önce gebe kalmamış kadınlar. Bu kadınların 468’i infertilite tanısı almış, diğerleri infertilite sayısı almayan ama beslenme ile gebe kalma süresinin özellikle araştırıldığı kadınlar olmuş). Bu kadınların ne kadar sıklıkla meyve ve sebze tükettiği ve ne kadar sıklıkla fast-food tükettiği sorgulanmış, ne kadar sürede gebe kaldıkları takip edilmiş.
Yapılan çalışmada meyve tüketimi az olan kadınların en yüksek infertilite oranları olduğu görülmüş (gebe kalmaları 1 seneden fazla sürmüş). İnfertilite oranlarının %8-12 oranlarında arttığı saptanmış. Haftada 4’den fazla fast-food tüketen kadınların ise infertilite oranlarının %8-16 oranında daha da arttığı saptanmış. Yani meyveden az ve fast-foodtan fazla beslendiğinizde infertilite riskiniz oldukça artmaktadır.
Çalışmada günde 2-3 defa ve daha fazla meyve tüketen kişilerin gebe kalma şanslarının günde 1 ve azı meyve tüketenlere göre oldukça daha fazla olduğu belirtilmiştir (burada gebe kalma süreleri kısalmaktadır).
Bu bana yıllar önce naturopatik bir kitapta okuduğum bir cümleyi hatırlattı. ‘Meyveler, bitkilerin ve doğanın çocuklarıdır ve çocuk sahibi olmak için bu enerjiyi barındıran meyveleri mutlaka tüketmelisiniz.’
Yıllardır gebe kalmaya çalışan hastalarımda da diğer hastalarımda da meyveyi beslenmelerinden eksik etmiyorum ve çok güzel sonuçlar alıyorum.
Ama tedavi sadece meyve ile bitmiyor!
Yapılan bir çalışmada nöral tüp defektini önlemek için kullanılan folik asit miktarının daha yüksek dozlarda kullanılması ile infertilite riskinin azaldığı, düşüklerin azaldığı, infertilite tedavilerinin başarı oranlarının arttığını göstermiş.
Omega 3 yağ asitlerinin infertilite oranlarını azalttığı belirtilmiş ama balık kaynaklı omega 3’leri alırken aynı zamanda maruz kalınan toksinlerin de infertilitenin en büyük nedeni olduğundan dem vurulmuş; bu yüzden de omega 3 kaynaklarının kalitesi oldukça önemlidir. Deniz ürünleri, tam tahıllar, meyve ve sebze içeren beslenmenin fertilite açısından hem erkeklerde hem kadınlarda daha faydalı olduğu belirtilmiş.
Sonuç olarak bu çalışmada gebelik açısından önemli değerler;
1-Folik asit takviyesi (sadece kadınlarda)
2-Vitamin B12 takviyesi (sadece kadınlarda)
3-Omega 3 kaynakları tüketimi
4-Akdeniz diyeti
5-Fitoöstorjenler tüketimi (sadece kadınlarda), infertilite tedavisinde oldukça önemli bulunmuş.
Aynı zamanda,
1-Kırmızı et tüketimi (fazla)
2-İşlenmiş et tüketimi
3-Trans yağ tüketimi
4-Şeker tüketimi
5-İşlenmiş gazlı içecek tüketimi
6-İşlenmiş, tatlandırılmış meyve suları tüketimi, infertilite açısından risk oluşturmaktadır.
***Kaliteli beslenme erkekteki semen kalitesini de arttırmaktadır. Özellikle antioksidan tüketiminin semen kalitesindeki pozitif etkisinden bahsedilmektedir. Yukarıda yazdığım sadece kadınlarda yazan kısım dışındaki hepsi erkekler için de geçerlidir.
Yapılan başka bir çalışmada da beslenme modellerinin fertilite üzerine etkisini araştıran çalışmalar derlenmiş. Bu derlemede şu sonuçlara ulaşılmış;
1-Yüksek folik asit tüketimi
2-Bitki bazlı beslenme
3-BMI’sı (body-mass indeks, beden kütle indeksi) yüksek kadınların infertilite tedavisi ve sağlıklı bir gebelik geçirmeleri için kilo vermeleri önerilmektedir.
Harvard Üniversitesi’nde 18.000 kadınla yapılan başka bir çalışmada da protein ihtiyacını bitkisel kaynaklardan sağlayan kadınların, protein ihtiyacını hayvansal kaynaklardan sağlayan kadınlara oranla çok daha yüksek gebe kalma oranlarının olduğu belirtilmiştir. Yani infertilite tedavisinde bitkisel kaynaklı proteinler ön planda tutulmalıdır. Ayrıca sağlıklı yağ kaynakları içinde birinci tercihimizin bitkisel kaynaklar olması gerektiği üzerinde özellikle durulmuştur. Karbonhidratların infertilitede asla kesilmemesi gerektiğini ve hatta sağlıklı bir üreme sistemi için mutlaka olması gerektiği belirtilmiştir. Burada bahsedilen sağlıklı karbonhidratlardır. Bunlar size gerekli lif, vitamin, mineralleri ve fitokimyasalları sağlarlar. Meyveler, sebzeler, tam tahıllar, bakliyatlar karbonhidrat kaynakları olmalıdır.
Burada tek tek çalışmaları anlatmaya devam edebilirim ama aşağı linkleri bırakmaktayım ve sizlere özet olarak beslenmemizde nelerin olması ve nelerin olmaması gerektiğini belirtelim isterseniz…
İNFERTİLİTEDE BESLENMENİZDE OLMASI GEREKENLER
1-Sağlıklı yağlar (sağlıklı yağlar nelerdir incelemek için ‘YAĞLAR’ başlığı altındaki yazımı okumanızı öneririm): Avokado, zeytinyağı, hindistan cevizi yağı, çiğ kuruyemişler, sadeyağ
2-Bitki bazlı protein tüketimi: Özellikle bakliyat, bezelye, mercimek, çiğ kuruyemişler, tofu (ben soya tüketimine neredeyse genetiği oynanmamış soya bulunamadığı içi karşıyım). Harvard Üniversitesi’nin çalışmasında ve bazı diğer çalışmalarda belirtildiği gibi proteinlerinizin bitkisel kaynaklardan olması çok ama çok önemlidir! Yoğun hayvansal gıda tüketimi infertilite ve birçok inflamatuar sorunlara neden olabilir.
3-Sağlıklı karbonhidratlar: Meyve, sebze, baklagil, tam tahıllar
4-Demir içeren bitkisel kaynaklar: Ispanak, kara lahana, kabak çekirdeği, domates, nohut, çiğ kuruyemişler, pancar vs. yapılan çalışmalarda hayvansal etlerden alınan demirin infertilitede fayda sağlamadığı ve aksine önerilmediği özellikle belirtilmiş ve mutlaka bitkisel kaynaklı olmalıdır diye üstünde durulmuştur.
5-Yeterli su tüketimi hem hücre metabolizması için hem de suda eriyen ve detoksifikasyonla açığa çıkan toksinlerin düzgün atılması için önemlidir.
6-Çinko, B6, içeren gıdalar oldukça bol olmalı (çiğ kuruyemişler, brokoli, karnabahar, tere, muz vs.)
7- Folat içeren gıdalar
ÖZETLE
Tüm sebzeler ve meyveler, baklagiller, tam tahıllar, yumurta, modarete olarak süt ürünleri (yani az oranda), çiğ kuruyemişler, sağlıklı yağlar mutlaka beslenmenizde olmalıdır!
Beslenmenizdeki tahıllar ve karbonhidratlar bütünsel olmalı! İşlem görmüş rafine ürünler asla olmamalıdır. Bütünsel bitkisel beslenme adı altında daha fazla yazı araştırıp sizler de okuyabilirsiniz. Çünkü bitki bazlı beslenme patates kızartmaları, simitler yemek değildir! Sebzeleri en önde tutarak meyveler, tahıllar, baklagiller, sağlıklı yağları ve çiğ kuruyemişleri sağlıklı bütünsel yemeklerle buluşturmak demektir!
BESLENMENİZDE OLMAMASI GEREKENLER
1-Trans yağlar (işlenmiş gıdalarda ve kırmızı ette bulunur ve yüksek oranda kırmızı et tüketimi önerilmez)
2-İşlenmiş rafine karbonhidratlar, basit karbonhidratlar; paket gıdalar, ekmek, makarna
3-Rafine şeker: HERZAMAN EN BÜYÜK DÜŞMANIMIZ!
4- Kırmızı et (hormon verilen hayvanlar, yemleri hormon içeren hayvanlar)
5-Alkol tüketimi: Modarete olarak tüketime izin olsa da genel olarak önermemekteyim.
6-Kafein tüketimi: Modarete olarak tüketime izin olabilir. Ama adrenal yorgunluk yaşıyorsanız ve adrenal hormon dengesizlikleriniz var ise kafeinden uzak durmanızı öneririm.
7- Fazla süt ürünleri tüketimi: Öncelikle eğer yoğun bir infertilite yaşıyorsanız süt ürünlerini çoğunlukla hayatınızdan çıkarmanızı öneririm. Özellikle de yoğun IVF tedavileri yaşamışsanız. Çalışmalar özellikle gösteriyor ki günde 1 adet yoğun yağlı süt ürünleri tüketiminden daha fazlasının infertiliteyi arttırdığı belirtilmiş. Çalışmada yağsız süt ürünlerinin daha çok infertilide etkili olduğu belirtilmiştir ve yağsız süt ürünleri gerçekten de çok daha tehlikelidir sağlıksal birçok nedenlerden yağsız süt ürünlerini tüketmeyi de önermemekteyim. Çünkü yağsız ürünlerde daha çok kazein ve laktoza maruz kalıyorsunuz! Süt ürünleri modarete olarak beslenmenizde olabilir ama dediğim gibi eğer infertilite konusunda çok çekmiş iseniz süt ürünlerinden uzak durmanızda fayda var! Çünkü çalışmada özellikle belirttiği nokta günde bir servisten daha fazla süt ürünlerinin ters etki yaptığı ve de bu etkinin de kişiden kişiye değiştirdiği yönündedir! Kalsiyumu nereden alacağız sorusunun cevabı tabi ki bitkisel kaynaklar! (Bunun için kalsiyum yazımı okuyunuz) Hiçbir hastam ve ben ve bitkisel beslenenler kalsiyum eksikliği hissetmiyoruz!
İnfertilite İçin Özel Besinler
İnfertilite tedavisinde kuşkonmaz, karpuz, kale, goji berry, ıspanak, muz, sarımsak, nar, tatlı patates, bezelye, ayçiçek çekirdeği, mango, avokado, kabak çekirdeği, keten tohumu, yaban mersini, ahududu, filizlendirilmiş baklagiller, koyu yapraklı sebzeler, susam, tahin, kabak çekirdeği, ananas, kabak, brokoli, avokado, karnabahar, nohut, barbunya, mecimekler infertilitede bolca yer almalıdır.
Bu gıdalar; folik asit, demir ve çinkodan zengindirler ve ayrıca birçok antioksidanlar içerirler.
Peki Bu Şekilde Diyetten Kimler Fayda Görebilir?
İnfertilite sorunu yaşayan kadın tüm hastalar bu diyetten fayda görebilirler ama özellikle faydalı olduğu belirtilen hastalıkları sıralarsak:
-Polikistik over sendromlu kadın hastalar
-Fibrokistleri olan kadın hastalar
-Endometriozisli kadın hastalar
-Otoimmün hastalıklı kadınlar
-Uterus polipleri olan kadınlar
-Hormon dengesizlikleri olan kadınlar
NOT:
Hayvansal et kaynakları ve süt ürünlerindeki en büyük tehlikeler; civa, dioxin toksisitesi, konsantre pestisitler, kolesterol, hormonlar şeklindedir. O yüzden hayvansal gıdaların kaynaklarına oldukça dikkat etmelisiniz. Kırmızı et ise merada otlayan hayvandan, organik gezen tavuklarda yumurtalar, mevsiminde deniz balıkları (ağır metal risklerine dikkat) şeklinde hayvansal gıdalar beslenmenizde olmalı ama bu da beslenmenizin %20’sini asla geçmemelidir.
NOT:
Meyve ve sebze tüketirken en büyük tehlikeler pestisit maruziyetidir. Ama bu risk aktarım nedeniyle hayvansal gıdalarda da daha yüksek oranlardadır. Meyve ve sebze tüketimi ile aldığımız pestisitlerin infertilite ile bağlantısı vardır. Kronik toksisite birazdan da okuyacağınız üzerine infertilite üzerindeki en önemli nedenlerden biridir. Mümkün olduğu kadar iyi tarım ya da organik almanızı önermekteyim. Konvensiyonel olarak alınan sebze ve meyvelerin karbonatlı suda bekletmeniz faydalı olabilir. Ama öncelikle akan suda yıkanacak sonrasında sodyum bikarbonat içeren suda 15-20 dakika minimum süre ile bekletilecek ve sonrasında bir daha yıkanacak. Güvendiğiniz yerel üreticilerden sebze ve meyve alımı her zaman önerdiğim hem bütçesel olarak hem de sağlık açısından etkin bir yöntem olabilir. Ziraii ilaçlar nedeniyle sebze ve meyve tüketiminizi kısıtlıyorsanız her zaman dediğim ve yukarıda belirttiğim gibi bu birikim hayvansal gıdalarda daha yoğun. Hayvansal gıdalarda nasıl iyi bir kaynak ve satıcı araştırıyorsak aynı emeği meyve ve sebzeler için de gösterebilmeliyiz. Maalesef çağımız bizi bu şekilde arayışlara itmektedir.
NOT:
Beslenme ile birçok şey üzerinde durduk ama sunu da özellikle belirtmem lazım! Aşırı kalori kısıtlamaları, yoğun egzersiz programları kişilerde infertiliteye enden olabilir. Yani şok diyetlerden ve bedeninizi aşırı zorlayacak egzersizlerden uzak durunuz!
Bununla beraber günlük moderete egzersizler, bedeninizi strese sokmayacak egzersizler infertilite tedavisinde oldukça etkilidir. Günlük 30 dakika egzersizin infertilite tedavisinde faydası infertilite diyet tedavisinde özellikle belirtilmiştir!
NOT:
İnfertilite tedavisinde stres yönetimi beslenme kadar önemlidir. Stres hormonal olarak döngülerinizi etkileyecektir. Stres yönetimi için gerekirse psikoterapi, meditasyonlar, nefes egzersizleri, yoga hayatlarına sokmaları infertilite açısından hem erkek hem kadınlarda oldukça önemli ve etkilidir.
NOT:
Erkeklerde yüksek kilo, obezite sperm sayısını, testesteron seviyelerini, sperm kalitesini etkileyebilir. Bu yüzden saydıklarımızın çoğu erkekler için de geçerlidir. Sağlıklı bir bitki bazlı beslenme erkek kaynaklı infertilite nedenlerinde oldukça faydalı olabilir.
NOT:
Erkeklerde beslenme tavsiyeleri yukarıda belirttiğim listeler ile aynıdır. Ayrıca likopen içerikli sebzeler sperm kalitesi için oldukça faydalıdır. Et tüketimi ile sperm kalitesi arasında oldukça önemli bağlantı bulunmuştur. Fazla et tüketimi ve et tüketimiyle aldığımız digoxin gibi endokrin bozucular sperm kalitesini oldukça bozmaktadır. Fazla et tüketimi infertiliteye neden olabilir. Aynı durum fazla balık tüketimi ve maruz kaldığımız ağır metaller nedeniyle olabilir (özellikle kadmiyum, kurşun, civa balıklardan alınan sperm kalitesini oldukça etkilemektedir olumsuz yönde)
NOT:
Erkeklerde sperm kalitesi için çinko, E vitamini, omega 3 yağ asitleri, C vitamini, selenyum, likopen içeren gıdalar ve gerekirse supplementler ayrıca önemlidir. Çinko testesteron için oldukça önemlidir.
NOT:
Peynir yoğun tüketiminin erkeklerde sperm kalitesinde ve konsanstrasyonunda azalmaya neden olduğu bazı çalışmalarla gösterilmiştir.
VEGAN BESLENME VE İNFERTİLİTE
Her zaman sizlere bitki bazlı beslenmeyi savunduğumu belirtiyorum ve yıllardır gerek ben hastalarımda gerek bilimsel çalışmalar sonuçları, gerek dünyadaki birçok fonksiyonel açıdan bakan hekimler bunu hastalarına uygulatıyor ve güzel sonuçlar almaktalar. Ama peki bitki bazlı beslenmiyorsunuz, vegansınız, vegan bir gebelik sağlıklı olur mu? Veganlık durumu etkiler mi? Bakalım…
Öncelikle şunu belirtmek istiyorum, veganlık sadece sağlıksal acıdan bir seçenek değil, aynı zamanda etik bir seçimdir. O yüzden veganlık üzerine yapacağınız konuşmalarda kişilerin dünyayı ve hayvanları korumak adına aldıkları etiksel bu karar saygı duymanız gerektiğini unutmayın. Ben bir vegan değilim. Elimden geldiğince evreni korumak adına kendi payıma düşeni yapmaya çalışıyorum ve dengeli vegan bir beslenmenin de oldukça sağlıklı olabileceğini savunuyorum.
Peki bilimsel çalışmalar ne diyor? Gebe kalmaya çalışan bir kadın için en değerli vitaminler folat (B9), vitamin B12 ve demirdir. Peki bunlar bitkisel kaynaklardan sağlanır mı?
Yukarıdaki çalışmada belirtilmişti demir kaynaklarının özellikle bitkisel kaynaklı olması infertilite açısından daha fayda sağlamaktadır. Yani demir konusu tamam o zaman veganlar için. Folat içeren gıdalar; brokoli, yeşillikler, ıspanak, nohut, mercimekler, fasulyeler mevcut. Ayrıca hayvansal gıdalarla beslenen gebeler ve gebe kalmaya çalışanların da bitkisel kaynaklardan folat almasını tercih ediyoruz. O da tamam o zaman. Geldik B12’ye, B12 soya ve ürünlerinde az miktarda bulunsa da maalesef yeterli değil. Genetiği oynanma riskinden dolayı soya ürünleri de benim gözümde riskli kategoride hastalarımda yasaklamaktayım. Vegan olarak besleniyorsanız ve gebe kalmaya çalışıyorsanız tek dışarıdan özellikle almanız gereken vitamin B12! Diğer tüm vitamin ve minerallerin kaynağı temelde zaten bitkisel kaynaklar.
Yukarıda bahsettiğim çalışmalar aminoasit ve protein kaynaklarının özellikle bitkisel kaynaklardan olması gerektiğini özellikle belirtmektedirler.
Ama unutmamak gereklidir ki vegan besleniyorsanız bu simit yemek, patates kızartması yemek değildir sadece! Tüm vitamin ve minerallerden gerektiği kadar alabilmeniz adına sağlıklı bir yemek planı ve olabildiğince çeşitli sebze ve meyveleri, tohumları, baklagilleri hayatınıza sokmanız lazım. Dengeli ve planlı beslenildiğinde B12 desteği ile beraber vegan infertilite gayet mümkün. Bu şekilde takip ettiğim de çok fazla hastam bulunmaktadır ve hepsi infertilite tedavisini sonucuna ulaştırabilmiş ve gebe kalmış hastalardır.
İNFERTİLİTE ALTINDAKİ EN BÜYÜK SORUNLARDAN BİRİ: KRONİK TOKSİSİTE!
Hastalarımda en çok odaklandığım noktalardan biri hep detoksifikasyon olmustur.Bireyin detoksifikasyon sistemleri düzgün çalışmaz ise, maruz kaldığı toksin yükü fazla ise hep kronik sorunlarla karşılaşmaktayız. İnfertilitenin altındaki en büyük nedenlerden biri de maalesef kronik toksisitedir. Ağır metaller başta olmak üzere kronik toksinler oldukça önemlidir, endokrin bozucu ajanlar özellikle hormonal sistemi bozarak infertiliteye neden olabilmektedir. Kişinin oksidatif stresi artmakta, DNA hasarları oluşmakta, hücre membranları zarar görmekte, mitokondriyal hasarlar oluşmaktadır kronik toksinler yüzünden. Bu şekilde de tüm kronik hastalıkların zemininde olduğu gibi infertilitenin altındaki en odaklanılması gereken konu kronik toksisitedir. Hastalarıma yaklaşırken beslenmelerini düzeltirken detoksifikasyon mekanizmalarını da düzeltecek ve bu mekanizmaları hayatlarında devam ettirecek şekilde bir planlama içerisine giriyorum. Toksisite yükünün fazla olduğu hastalarda medikal anlamda detoks uygulamak gerekmektedir (gerekli supplementler, fitoterapik ajanlarla)
Ama insanoğlunun detoksifikasyon sistemlerini aktivite edebilmesi ve bu sistemlerin çalışması için olması gerekenler;
1-Düzgün dışkılama düzeni (günde en az bir kez, mümkün ise her ana öğün sonrası)
2-Terleme
3-Yeterli su tüketimi
4-Antioksidan beslenme
5-Doğru nefes egzersizleri
6-Hareket, detoksifikasyon sistemleri için hayati önem taşır.
Kadın İnfertilitede Faydası Olabilecek Takviyeler:
1-FOLİK ASİT
2-ÇİNKO
3-B12
4-VİTAMİN D
5-İYOT
6-EPA + DHA (OEMEGA 3 YAG ASİTLERİ )
7-B6
8-COENZYME Q10
9-DEMİR
10-PROBİYOTİK
11-MAGNEZYUM
12-ASETİL L CARNİTİNE
13-SELENYUM
14-CHASTREE BERRY
15-BETA KAROTENE
16-BROMELAİN
17-RASBERRY LEAF
18-NETTLE LEAF
19-RED CLOVER
20-C VİTAMİNİ
Erkeklerde İnfertilite Faydası Olabilecek Supplementler:
1-ÇİNKO
2-SELENYUM
3-LİKOPEN
4-C VİTAMİNİ
5-OMEGA 3 YAĞ ASİTLERİ
6-E VİTAMİNİ
7-L KARNİTİN
8-L ARGİNİN
9-N ASETİL SİSTEİN
10-KOENZİM Q10
11-FOLİK ASİT
12-ASETİL L KARNİTİN
13- D VİTAMİNİ
LİKOPEN VE ERKEK İNFERTİLİTESİ
Oksidatif stres erkek infertilitesindeki temel sorunlardan biridir. Oksidatif stres sonucu sperm membranlarındaki lipitler peroksidasyona uğrar, DNA hasarları oluşur, apopitozis (hücre ölümleri) oluşur. Bunlar sonucunda da sperm kalitesinde ve sayısında azalma görülür.
Likopen; Karetonoid ailesinde bulunan yağda eriyen önemli bir antioksidandır ve oksidatif streste oldukça başarılı olabilir.
Likopen oksidatif stresi azaltmakla kalmayıp erkek üreme sisteminde başka şekillerde de görev alabilir. Gen ekspresyonlarının modülasyonunda, hücre bağışıklığında, hücreler arası iletişimde (gap junction communication) gibi birçok görevde yer alabilir.
Yapılan hayvan ve insan deneylerinde likopen supplementasyonunun ve likopenden zengin beslenmenin erkek infertilite tedavisinde oldukça önemli olduğunu ortaya koymuştur.
Likopenin faydaları sadece bunlarla saymakla bitmemektedir ama bugünkü konumuz özellikle infertilite üzerine…
Likopen İçeren Gıdalar:
1-DOMATES
2-KARPUZ
3-PAPAYA
4-GREYFURT
5-KIRMIZI BİBER
6-GUAVA
7-KUSKONMAZ
8-KIRMIZI LAHANA
9-MANGO
10-TRABZON HURMASI
NOT:
Oksidatif stres hem erkekte hem kadında infertilitede odaklanılması gereken önemli bir konudur! Kronik toksin yükü oksidatif strese neden olmaktadır ve bu yüzden mutlaka odaklanılmalıdır!!!
KRONİK STRES VE İNFERTİLİTE
İnfertilite tedavisinde kronik stres mutlaka hem erkek hem kadında ele alınmalıdır. Yapılan birçok çalışmada yaşam şartları ve kronik stresin infertilite ile bağlantısı bulunmuştur. Stres HPA aksını bozarak , oksidatif stressi arttırarak ve daha birçok organ ve sistem üzerinde etki ederek infetiliteye neden olmaktadır.
Nefes egzersizleri-meditasyaonlar-hobiler-yoga-profesyonel yardım-stress etkenlerinin uzaklaştırılması oldukça önemlidir!
UYKU VE İNFERTİLİTE
Yeterli uyku (günde 8 saat ve fazlası) infeertlite tedavisinde oldukça önemlidir. Düzenli uyku stress hormonlarını düzenler.Yeterli uyku uyumadığınızda vücudunuzun hormonal dnegesi genel olarak bozulmaktadır.Karaciğerin detoksifikasyon kapasitesinden tutun , bağırsak sagılıgına, mitokondriyal disfonksiyonlardan , lenfatik kanalların düzgün çalışmasına kadar vücudunuzdaki birçok fonksiyon yeterli uyku almanıza bağlıdır.
Gece 22:00-24:00 arası uykuya dalmak ve en az 8 saat uyumak infetilite tedavisinde oldukça önemlidir.
SİGARA VE ALKOL- İNFERTİLİTE
Sigara ve alkol tüketimi ile infertilite arasında oldukça önemli bir bag bulunmaktadır.Yapılan birçok çalışmada alkol ve sigaranın sperm kalitesini ve sayısını azalttığı ; kadınlarda yumurta kalitesini ve döllenmeyi ve yumurtlamayı etkilediği belirtilmiştir.Özellikle Kadınlarda sigara tüketimi ilerde doğacak bebeğin sağlığına da büyük oranda etki etmektedir.
KAFEİN VE İNFERTİLİTE
Kafein hormonel dengesizliklere neden olabilr.Dehidratasyon en önemli yan etkilerinden biridir ve mineral dengesizliklerine de yol açabilir.
modarete olarak tüketime izin olabilir.Ama adrenal yorgunluk yasıyorsanız ve adrenal hormon dengesizlikleriniz var ise kafeinden uzak durmanızı öneririm
Ayrıca Yüksek kafein tüketiminin infeetiliteye neden oldugu çalışmalarla gösterilmiştir.
Günde 200-300 mg kafeinden fazlası infeetilite oranını %27 oranında arttırmaktadır.Eğer infertilite sorunları yasıyorsanız cafeini bir müddet beslenmenizden çıkarmanızda fayda var.
SPOR VE İNFERTİLİTE
Spor,egzersizler infertilite tedavisinde mutlaka yer almalıdır!Ama sunu da belirtmek isterim cok yüksek tempolu ve yoğun egzersizler infertilite tedavisinde doğru seçenek olmayabilir.Yapılan çalışmalar yogunn egzersizlerin hipotalamik disfonksiyona neden olabileceği buyüzden de gnrh salgılarını azalması ile sonuçlanabileceğini belirtiyor.GNRH salgısının azalması demek hipoöstrojenizim (hipoöstrojenizm ) ile sonuçlanmaktadır.Bunun sonucunda da adet düzensizlikleri ve infertilite ile sonuçlanabilir.Ayrıca stress ve hipotalamik sorunlar Hiperandrojenizim ile sonuçlanabilir.BU da infertiliteye ve birçok soruna yol açabilir.Ayrıca yoğun egzersizlert hipoöstrojenizim nedeniyle östrojenin kemik metabolizmasını düzenlemen etkisinin azalması sonucu kemik dansisitesi kayıpları ve birçok kemik sorunları yasayabilirler.
Demek ki neymiş? Egzersiz oldukça faydalıdır ama kilo verceeğim diye aşırı egzersizler ve vücudu aşırı stresse sokacak antremanları sürekli yapmak aslında tam da tersi yönde etki etmektedir!
Haftada 3-4 gün moderete egzersizler tercihen doğru nefes alımıyla kombinlendiğinde salonlarda saatlerce vakit harcamanıza gerek kalmadan sorunu çözmektedir!
Sonuç olarak nedeni bilinmeyen; anatomik bozukluk olmayan infertilite tedavileri kronik toksisiteye ( oksidatif stress ) , beslenmeye , yaşam tarzı değişikliklerine odaklanarak çözülebilir.Burada hastayı yeterli derecede analiz edip gerek suplementler gerekse diğer konular ila alakalı kişiye özel tedavi planlanmalıdır.Ama doğru nedenlere odaklanıldığı anda infertilite bir kabus olmaktan çıkar.Bİrcok hastam infertilite sorunundan alttaki nedenlere odaklanıldığında kurtulmuştur.Ve birçok organik bebeklerimiz bu sayede dünyaya gelmiştir.
Umarım yazım faydalı olmuştur.
Sağlıklı, mutlu, huzurlu günler dilerim…
KAYNAKÇA
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28844822
https://journals.lww.com/epidem/Fulltext/2018/05000/Intake_of_Sugar_sweetened_Beverages_and.8.aspx
https://academic.oup.com/jcem/article/103/7/2680/5001729
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6079277/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24901281
https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/follow-fertility-diet
https://www.rbmojournal.com/article/S1472-6483(15)00148-0/fulltext
https://www.ajog.org/article/S0002-9378(17)30945-6/abstract
https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-HealthProfessional/#h2
https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/article-abstract/2659557
https://www.youtube.com/watch?time_continue=16&v=UOFw_6C-rHg
https://www.youtube.com/watch?v=UOFw_6C-rHg
https://www.youtube.com/watch?v=aeyICFazi4o
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24675655
https://pdfs.semanticscholar.org/af25/ed43a59694f7124bae4d0b1de19343fc26cd.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4023388/
https://www.academia.edu/9722687/Lycopene_and_male_infertility
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=10&ved=2ahUKEwif0Pij1ebkAhVDxKYKHfeCDeMQFjAJegQICBAC&url=https%3A%2F%2Fwww.mdpi.com%2F2079-9721%2F5%2F1%2F9%2Fpdf&usg=AOvVaw0GCV3kwq-k1ZmRGvNjuiw5
https://www.nutraingredients-usa.com/Article/2003/04/03/Lycopene-could-be-male-infertility-treatment
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6210343/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.2164/jandrol.111.013730
https://journals.lww.com/greenjournal/fulltext/2006/11000/Iron_Intake_and_Risk_of_Ovulatory_Infertility.15.aspx
https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1479-828X.2009.01119.x
https://www.sciencedirect.com/topics/nursing-and-health-professions/infertility
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028214022717
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5203687/
https://rbej.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12958-018-0323-4
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2090598X1730147X?via%3Dihub
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2090598X1730147X?via%3Dihub#b0230
http://journals.sbmu.ac.ir/urolj/index.php/uj/article/view/3772/1149
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5870379/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27085565
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17099205
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3717046/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17978119
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21546386
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22935557
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22895856
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1215514/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17550489
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20096093
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12949370
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17978119
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17209201
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18226626
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17624345
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17211965
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22425198
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11880759
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9688382
https://www.ntnu.edu/news/hard-workouts-reduced-fertility
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11431132
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19801570
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20688324
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22184203
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17151388
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1983897
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17433317
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11594714
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21636205
https://www.cdc.gov/nchs/fastats/infertility.htm
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/infertility/symptoms-causes/syc-20354317
https://americanpregnancy.org/getting-pregnant/preconception-nutrition/